NHỮNG ẢNH HƯỞNG DI TRUYỀN CỦA HỌ LAN CATTLEYA – BÀI 3.
Một loài khác được gọi là labiate cattleya, đó là Cattleya mossiae – một loài nổi trội của dòng Cattleya ra hoa vào mùa xuân. Hình dạng của môi trong loài này đã truyền cho các cây lai đặc tính có nhiều hoa.
Cattleya percivaliana thường được gọi là ‘Christmas Cattleya’ vì chúng chỉ ra hoa vào mùa đông (mùa giáng sinh). Loài này là loài nhỏ nhất trong dòng libiate cattleya và cái vóc dáng nhỏ nhắn này cùng với tính chất ra hoa vào mùa đông đã truyền cho các dòng lai của chúng.. Do vóc dáng nhỏ nhắn và mùi hương giống mùi xạ của nó nên người ít dùng chúng vào việc lai tạo.
Cattleya (Laelia) purmila có những nét đặc trưng trong nhiều loài Cattleya mini lai tạo. Loài lan cực nhỏ này tiếp nhận một cấu trúc tuyệt vời, bản chất tốt và có thói quen phát triển khỏe mạnh. Chúng cũng truyền cho hậu duệ màu tím hồng. Loài này chỉ cho một hoa, giống như Cattleya coccinea, chúng ra ít hoa và không theo mùa nào.
Cattleya (Laelia) purpurata là một loài kỳ lạ ở Brazil, có đặc tính nổi trội trong việc lai tạo với nhiều loài Cattleya có hoa lớn và ra hoa vào mùa xuân. Là loài có sự biến đổi dữ dội và vì vậy chúng có màu từ trắng đến xanh dương đến màu tía và thậm chí có những cây có môi đốm hồng. Nhiều cây có sọc khắp cánh hoa. Chúng ra hoa chủ yếu vào mùa xuân, truyền cho hậu duệ hình dạng và kiểu môi của nó. Trong thế hệ lai đầu tiên, chúng chuyển giao màu sắc và hình dáng hoa. Qua nhiều đợt nuôi trồng phức tạp, độ mở của hoa bị thoái hóa nhưng cuống hoa thì vẫn cứng cáp.
Cattleya rex ngày nay ít thấy trong các bộ sưu tập, nhưng đã có thời có khá nhiều. Loài này trông giống với Cattleya dowiana vì cái mùi oải hương trong những cây lai với chúng, Những cây hậu duệ thừa hưởng sức sống mãnh liệt, hình dáng, kích thước hoa và kiểu môi của nó.
Cattleya schroederae chuyển cho con cháu của nó tính chất ra hoa vào mùa đông rất mạnh mẽ. Loài có khả năng cho những bông hoa thanh nhã, màu tùng lam. Hậu duệ cùa chúng có những bông hoa quăn như đăng-ten và hoa nhỏ. Song chúng có khuynh hướng tạo ra những thực thể yếu ớt.
Cattleya tenebrosa là một loài Laelia khác trước đây của Brazil, bây giờ chuyển sang thành Cattleya. Cái tên tenebrosa được đặt theo màu nâu đồng của hoa – màu tối trong quan niệm sự xúi quẩy. Loài này chuyển giao cho con cháu kích thước, hình dáng và màu sắc để phát triển loài có hoa to màu nâu đồng.
Cattleya guttata có quan hệ rất gần với Cattleya tigrina (leopoldi) và về sau người thấy chúng biến thể về hình dáng hoa. Có hai loài, đôi khi được dùng để trao đổi với những cây lai và phần trao cho rất giống với hậu duệ mặc dù Cattleya guttata có thể được đánh giá cao hơn so với Cattleya tigrina. Những cây có hai lá thì rất cao và truyền đặc tính này cho các cây lai của chúng. Ngoài ra, chúng thừa hưởng về màu sắc và số lượng hoa nhiều, hình dạng của môi, hoa bẹt và mùa hè là mùa ra hoa cỉa chúng.
Một loài labiate cattleya khác mà các đặc tính của chúng thể hiện ở các cây lai là hoa lớn, đó là Cattleya trianae. Loài này ra hoa vào mùa đông và truyền cho cây lai cũng ra hoa mạnh vào mùa đông. Giống như Cattleya mossiae, có thể định thời kỳ ra hoa của chúng bằng cách làm cho thời gian chiếu sáng ban ngày dài hơn. Một đặc điểm khác là môi nhỏ cũng chuyển giao cho cây lai vì chúng phát triển mạnh mẽ.
Một trong những loài phát triển tốt ở những vùng khí hậu nóng trong giống Cattleya, đó là Cattleya volacea và các cây lai từ đây cũng có nhu cầu khí hậu nóng ấm. Chúng chuyển giao cho cây lai màu sắc và hình dạng hoa cũng như kiểu hoa bẹt.
Cattleya walkeriana và những loài có quan hệ gần gũi với Cattleya nobilor có ưu điểm vượt trội về sức sống, hình dạng, kích thước hoa với màu sẫm, kết cấu đẹp và mùi hương nồng. Hoa bẹt, môi như thắt eo cũng là điểm vượt trội. Loài này không có nhiều hoa trên một vòi hoa và đặc điểm này cũng chuyển giao cho con cháu chúng.
Cattleya warscewici (gigas) là loài có hoa lớn. Không loài nào khác trong giống Cattleya có thể cạnh tranh với nó vể kích thước rất lớn của hoa, người ta đo được khoảng 8 inches hoặc hơn thế. Đây là loài ra hoa vào mùa hè và chúng truyền cho các cây lai đặc tính này. Số lượng hoa cũng nhiều, màu hoa sáng. Chúng cũng truyền cho các cây lai đặc tính nhiều hoa, hoa mềm mại.
Những nhà làm vườn biết từ lâu cây Diacrium bicomutum, tên đúng của loài này là Caularthron. Loài này có khuynh hướng dấu kín hầu hết sắc tố, các cây lai cho màu cây tùng lam. Loài này ra hoa liên tục và cây lai từ chúng có dạng hoa mở rộng và lâu tàn. Các cây lai thông thường có hoa dạng mở rộng và khi hoa đã nở thì chúng vẫn tiếp tục cho nụ.
Encyclias có đặc điểm vượt trội so với các cây lai từ chúng và loài Encyclias cũng không phải là ngoại lệ. Nêu lai với loài Cattleya tiêu chuẩn sẽ cho ta hoa có kích thước lớn hơn nhưng hình dạng thì vẫn như cây cha mẹ của nó. Những cây có hoa màu sẫm như Encyclias cordigera có khuynh hướng truyền sắc màu này cho các cây lai của chúng.
(Còn tiếp)
Nguồn: Hội Hoa lan Hoa kỳ
Kỳ sau: NHỮNG ẢNH HƯỞNG DI TRUYỀN CỦA HỌ LAN CATTLEYA – BÀI 4.