TẢN MẠN CUỐI TUẦN.
NHỮNG BÁC TÀI GẶP MAY.
Trên đời tôi, tôi đã được gặp nhiều bác tài, nhưng hầu hết họ đều là những người bình thường, những người không gặp những chuyện may mắn lớn đáng để tôi có thể viết ra đây. Cho nên khi các bạn đọc câu chuyện về hai bác tài sau đây thì bạn phải công nhận với tôi là rất may mắn.
Trường hợp thứ nhất, đó là người lái xe may mắn gặp vĩ nhân. Trước năm 1945, khi cụ Hồ con nương náu trên đất Trung hoa để gây dựng nền móng cách mạng trong nước, lúc đó có một anh Việt kiều lái xe cho một hãng buôn của Trung quốc, đến gặp cụ Hồ để xin tham gia “làm kách mệnh”. Do trình độ văn hóa của anh lái xe không cao (nếu không muốn coi là rất thấp), nên cụ Hồ giao cho những công việc đơn giản, đúng với năng lực và sở trường của anh ta, hình như lo việc kinh tài cho nhóm “kách mệnh”. Đó là trường hợp của ông V.A. mà lúc đó cụ Hồ gọi là “chú H.”. Ngày đó, bên cạnh cụ Hồ còn những cán bộ tuyên truyền, viết tài liệu để kêu gọi mọi người làm cách mạng; dân trí trong nước cũng còn thấp lắm, trong suốt 80 năm Pháp cai trị, có trên tám mươi phần trăm số dân nước ta bị mù chữ, cán bộ tuyên truyền viết ra giấy rồi phải đọc cho mọi người nghe, chứ đại đa số không biết đọc.
Một lần nọ, một anh cán bộ tuyên truyền sau khi viết xong một bài báo tuyên truyền cách mạng liền trình cho cụ Hồ coi và duyệt. Cụ bảo:
- Chú cứ đưa cho chú H. đọc, chú ấy mà hiểu thì mọi người đều hiểu
Thế là từ đó, chú H. đại diện cho đại bộ phận dân chúng Việt Nam, trở thành khuôn mẫu để xác định bài viết đó phù hợp hay không phù hợp với người nông dân Việt vào những năm 1930.
Khi cách mạng đã thành công, chú H. được coi là một trong những khai quốc công thần vì chú đã hoạt động dưới sự dẫn dắt của cụ Hồ trong suốt mấy chục năm trời, từ ngày cách mạng còn trong trứng nước, đến khi giải phóng thủ đô, năm 1954. Thế là, sau năm 1954 chú H. được giao cho công tác thanh tra, đơn giản chỉ là chỗ nào làm đúng hoặc chưa đúng trong phạm vi một bộ. Như vậy cũng kể như chú đã được dùng với đúng năng lực của mình. Chú giữ chức vụ này cho đến khi tạ thế.
Trường hợp thứ hai, cũng là một bác tài gặp may, đó là ông N.A.T. mà tôi đọc được trên báo điện tử Soha ngày 30/3/2017. Trước hết phải nói, chúng ta đã có thời gian theo “chủ nghĩa lý lịch”, gần đây chúng ta nghe nhiều lời phê phán thứ chủ nghĩa này. Nhưng rồi, có một ai đó, được đề bạt ngồi vào những vị trí “có tính lãnh đạo” một chút thì chính những người phê phán chủ nghĩa lý lịch lại đặt ra hàng hàng loạt câu hỏi thuộc “phạm trù lý lịch”, đại loại là anh ấy hay cô ấy con nhà ai, có trong diện con ông cháu cha (4C) không? Khi người đó không thuộc diện “4C” thì lại truy tìm nguồn gốc, thì ra anh ta xuất thân từ một lái xe! Lái xe thì đã sao nhỉ? Chú H trong câu chuyện trên cũng xuất thân từ một người lái xe đó. Vậy thì cách đặt vấn đề đúng đắn nhất là trình độ của anh ta thế nào, có phù hợp với công việc được giao không và điểm quan trọng nhất là đạo đức anh ta có tốt không hay anh ta chỉ là một kẻ bất tài, cơ hội, không phải đi lên bằng năng lực mà bằng đầu gối hoặc dùng tiền để mua? Vân vân và vân vân.
Song dù gì thì gì, anh lái xe này cũng gặp may. Trước hết là, bỗng dưng nổi tiếng, những ai đã và đang xử dụng mạng internet thì đều biết đến anh ta; điều may thứ hai là anh ta đã được làm việc trong một môi trường dễ thăng tiến, và ba là được những ông sếp nhìn nhận ra khả năng của anh ta mà bố trí vào những cương vị lãnh đạo. Còn năng lực thực sự đến đâu thì dành cho những người ký quyết định đề bạt anh ta, chúng ta chẳng có chút thông tin nào để mà có quyền phê phán, ủng hộ hay chê trách. Đúng không các bạn?
Cũng xin nói thêm rằng, trường hợp của anh N.A.T. mà Soha nêu ra không phải là tình trạng phổ biến, nên mọi người đừng nói rằng các cán bộ khoa học của chúng ta đều thế. Nếu không có các nhà khoa học thì không có thắng lợi của cuộc kháng chiến, không có các nhà khoa học thì không thể biến nước ta từ một nước thiếu ăn trở thành một nước nằm trong tốp đầu của những nước xuất khẩu lúa gạo vân vân. Nhiều lắm, tôi không nhớ hết và cũng không biết hết để mà nói ra đây./.
Tháng Tư, 2017
Ph. T. Kh.