Vấn đề thứ 1 (Xin đọc từ bài đăng ngày 22/12)
KHÔNG CÓ CÁI GỌI LÀ “THỊ TRƯỜNG TỰ DO”
Những điều họ nói với bạn:
Thị trường cần phải được tự do. Một khi chính phủ can thiệp vào và áp đặt những hoạt động mà các đối tượng tham gia thị trường được phép làm và không được phép làm thì các nguồn lực sẽ không thể phát huy một cách hữu hiệu nhất. Nếu mọi người không được làm những điều mà họ thấy rằng sẽ đem lại lợi ích cao nhất, họ sẽ mất hết động lực để đầu tư và đổi mới. Do đó, nếu chính phủ áp đặt mức giá trần đối với việc thuê nhà thì người chủ nhà sẽ không còn động lực để bảo trì tài sản hoặc xây dựng mới nữa. Hay nếu chính phủ hạn chế các loại hình sản phẩm tài chính được bán ra thì hai bên ký hợp đồng sẽ không thể đạt được những lợi ích tiềm năng của một hợp đồng tự do trong khi lẽ ra cả hai có thể được hưởng lợi từ các giao dịch có tính cách tân, đáp ứng nhu cầu riêng của mình. Mọi người phải được “tự do lựa chọn”, giống như tiêu đề một cuốn sách nổi tiếng có tầm nhìn xa về thị trường tự do của Milton Friedman.
Những điều họ không nói với bạn:
Thị trường tự do không tồn tại. Mọi thị trường đều có một số quy định và giới hạn hạn chế quyền tự do lựa chọn. Thị trường trông có vẻ tự do chỉ vì chúng ta chịu chấp nhận vô điều kiện những hạn định ngầm đến nỗi chúng ta không còn nhận thấy chúng nữa. Thế nào là một thị trường tự do là điều không thể định nghĩa được một cách khách quan. Nó là một định nghĩa mang tính chất chính trị. Lời khẳng định thường nhật của các nhà kinh tế học về thị trường tự do rằng họ đang cố gắng bảo vệ thị trường khỏi sự can thiệp có động cơ chính trị, là dối trá. Chính phủ luôn tham gia vào thị trường và những người tham gia vào thị trường tự do kia cũng có động cơ chính trị như bất cứ ai. Chiến thắng được ảo tưởng rằng có cái gọi là “thị trường tự do” theo định nghĩa khách quan là bước đầu tiên để hiểu được chủ nghĩa tư bản.
Lời bình:
Ngay cả lao động cũng không được tự do lựa chọn nơi mình làm việc. Các chính phủ áp đặt cho các doanh nghiệp địa phương chỉ được tuyển chọn lao động những người có thể mang lại lợi nhuận cao nhất cho nước đó, rõ nhất là ở Mỹ, chỉ cho phép tuyển dụng những người có trình độ cao, trong khi các doanh nghiệp lại muốn tuyển dụng lao động có mức lương thấp từ các nước đang phát triển.
Nếu những người khác nhau có nhận thức khác nhau về mức độ tự do của cùng một thị trường thì sẽ không có định nghĩa nào thực sự khách quan về mức độ tự do của thị trường. Nói cách khác, thị trường tự do chỉ là ảo tưởng.
Đối với các loại hàng hóa vẫn đang được buôn bán trên thị trường, qua thời gian đã có nhiều quy định được đặt ra. So với vài thập niên trước, hiện nay chúng ta có thêm rất nhiều quy định nghiêm ngặt về vấn đề ai có thể sản xuất cái gì, các sản phẩm được sản xuất như thế nào, và phương thức bán sản phẩm này. Đó là những rào cản phi thương mại mà chính phủ các nước đặt ra để bảo hộ cho sản xuất trong nước, vô hình chung làm cho người dân của nước đó phải mua hàng hóa và dịch vụ với giá cao hơn.
Kỳ sau: Vấn đề thứ 2 – Công ty không nên hoạt động vì lợi ích của chủ sở hữu