Phức hệ Paphiopedilum violascens
Có ba nhóm thuộc phức hệ Paphiopedilum violascens được mô tả dưới dạng một loài. Đó là Paph. violascens (Schlechter, 1911), Paph. wentworthianum (Fowlie, 1968) và Paph. bougainvilleanum (stiles & Fowlie, 1971). Hai loài sau có quan hệ rất gần với Paph. violascens. Năm 1988 Braem đã đưa Paph. bougainvilleanum cũng như Paph. wentworthianum là đồng nghĩa với Paph. violascens, trong khi đó Koopowitz (1993, 2000) lại coi Paph. bougainvilleanum là một biến thể của Pap., violascens và Paph. wentworthianum là một loài riêng biệt. Karasawa &Saito (1982) và Cribb (1987) lại cho rằng đó là ba nhóm loài riêng biệt.
Phản biện của Cribb cho rằng đó là ba nhóm loài riêng biệt cũng không đi đến kết luận nào. Trong khi thảo luận về Paph. bougainvilleanum, ông ấy trình bày rằng phần lớn các cây này có nhiều đặc điểm dị biệt, chỉ một số ít có đặc tính alba, song ông ấy lại viết “sự tương đồng về hình thái học có lẽ các đặc tính có giá trị của nó không nhiều hơn những chi tiết trong phạm vi loài Paph. violascens. Ông ấy cũng trình bày rằng các cư dân của Paph. bougainvilleanum thì “rõ ràng là chúng khác biệt về mặt địa lý ở chỗ Paph. violascens được biết ở lục địa New Guinea” nhưng sự tách biệt về địa dư cũng không làm thay đổi tình trạng của một loài. Đồng thời ông ấy lại đưa Paph. wentworthianum vào gần với nhóm Paph. bougainvilleanum, bởi sự khác biệt chỉ đơn thuần như nhận xét “các cánh hoa rộng và bóng, mép ở phần trên gợn sóng”. Năm 1970, Howcroft đã nghiên cứu các cư dân Paph. violascens ở những vùng miền khác nhau của lục địa New Guinea, cho biết rằng, ông ấy đã tìm ra ít nhất là một cây Paph. wentworthianum trong số các cây sưu tập được ở gần Garaina thuộc Papua New Guinea. Vì vậy, có khả năng loài Paph. bougainvilleanum cũng sống xen lẫn nhau ít nhất cũng ở một vài khu vực nào đó.
Có thể nói rằng, không đáng nghi ngờ có hay không ba nhóm được chuyển qua thành loài riêng biệt. Nếu một người nào đó đánh giá sự khác nhau về đặc tính trong số ba nhóm trên thì có thể dễ dàng kết luận được rằng Paph. bougainvilleanum là loài trung gian giữa Paph. violascens và Paph. wentworthianum. Paphiopedilum bougainvilleanum có phần tương đồng với Paph. violascens về các cánh hoa rủ xuống, và hai răng cưa bên của miếng nhụy lép vẫn nhọn, dù chúng không nhọn được bằng ở miếng nhụy lép của Paph. wentworthianum. Mặt khác, số liệu về hình thái học kary như bản trình bày của Karasawa (1979) và Karasawa & Saito (1982) đã nói rõ về sự khác nhau trong ba nhóm này, mặc dù số lượng nhiễm sắc thể của Paph. wentworthianum và của Paph. bougainvilleanum là như nhau.
Các cây lan đã được Hội Hoa lan Hoa kỳ trao giải theo hệ thống đăng ký tên lan, nhưng ba nhóm lan này lại được Cơ qua đăng ký của Hội Làm vườn Hoàng gia coi như là sự trùng tên. Chúng tôi đã quyết định đối xử với ba nhóm này như là những loài riêng biệt, như vậy Paph. bougainvilleanum và Paph. wentworthianum không còn gì phải băn khoăn./.
Hình trong bài: Paphiopedilum purpuranum