NGƯỜI GIÀ CHIÊM NGHIỆM (125)
TRONG BỤNG NGƯỜI NÀO CŨNG CÓ CỨT
Chẳng có hay ho gì một khi cứ nhè vào yếu điểm và thói hư tật xấu của một người mà chê bai mà phê phán, trong khi đáng lẽ ra ta phải tìm cách giúp cho người đó trở thành người ít khiếm khuyết hơn, ít thói hư tật xấu hơn.
Nói một cách dân giã và thô tục thì trong bụng người nào cũng có cứt. Một cô hoa hậu quốc tế đội vương miện đứng trên sân khấu nhận giải, mọi người ở dưới hoan hô, các cơ quan truyền thông tung hứng, rồi hình ảnh của cô hoa hậu xuất hiện ở mọi nơi, nhưng nếu mổ bụng của cô ra thì cũng chẳng khác gì bên trong bụng của một chị nông dân xấu xí và thất học.
Tôi nói thế để mọi người bớt theo trào lưu bạ cái gì cũng chửi, gặp người nào cũng chê. Chẳng có mấy người tự vấn, ta đã có gì hơn họ? Ta có thật là một con người hoàn hảo? Thái độ đúng đắn phải là ta đã học gì được ở họ? Nếu như người ấy khắc phục được những điểm này thì sẽ trở thành một con người hoàn hảo hơn (chứ không thể là toàn hảo).
Một xã hội cũng vậy, những người mộ đạo chủ nghĩa tư bản, coi xã hội phương tây như một hình mẫu mà cả thế giới nên học theo. Lại có những người cho rằng chủ nghĩa xã hội hay chủ nghĩa cộng sản sẽ giải quyết được tất cả các mâu thuẫn trong xã hội, đó là những kẻ giáo điều. Cả hai đều không đúng.
Xã hội nào cũng có những mâu thuẫn cần phải giải quyết, giữa tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa có sự khác nhau, một bên là mâu thuẫn đối kháng, một bên là mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân. Vậy thôi.
Xã hội loài người không phải là xã hội của loài thú. Đã là con người thì có nhiều tài nhưng cũng không ít tật. Đặc biệt là những con người đi lên từ một nền kinh tế tiểu nông, đặc điểm chủ yếu của kinh tế tiểu nông là đề cao tư hữu. Một nền kinh tế dựa trên sản xuất công nghiệp là một nền sản xuất tiên tiến, đề cao tính cộng đồng. Vì vậy mỗi khi thấy người nông dân của ta tiến hành gieo trồng chỉ dựa theo kinh nghiệm để rồi có khi nhận lấy những hậu quả như hạn hán hoặc lụt lội thì đừng vội chê bai mà cần phải biết thuyết phục. Tỷ như trong tháng Giêng năm nay, cơ quan nhà nước đã dự đoán sẽ có hạn, nước biển xâm nhập, khuyến cáo bà con nông dân nên xạ lúa sớm, ấy vậy mà vẫn còn mười phần trăm nông dân không nghe, dẫn đến lúa của họ nhiễm mặn mà chết. Tôi coi trên truyền hình vẫn nghe một câu quen thuộc là “đề nghị nhà nước hỗ trợ”!
Những kẻ thiếu hiểu biết, đứa thì chê bai nhà nước, đứa thì nguyền rủa người nông dân, tất cả đều không thể chấp nhận được. Cho nên trước mỗi sự việc trong xã hội, hãy bình tĩnh mà suy xét, đó có phải là bản chất của xã hội đó hay không hay chỉ là những hiện tượng nhất thời?
Xã hội tư bản cũng đầy rẫy những sự việc, hoan hỉ có, đau lòng có, nhân ái có và bạo lực có. Thôi chuyện đó để tùy người dân nước đó cảm nhận, mình ở xa, ở ngoài cuộc nói có khi không khách quan.
Chỉ có một lời khuyên cho những kẻ đánh giá sự việc theo cách yêu ghét của mình. “Yêu thì yêu cả tông chi, ghét thì ghét cả đường đi lối về”, thái độ như vậy là không phải là của một người tử tế hay của một người chín chắn. Ở đây tôi nói đến hai loại người – người không tử tế là những kẻ luôn bóp méo sự việc, luôn xuyên tạc, bịa đặt để tạo nên sự rối loạn trong xã hội. Loại người này có đưa vào trường cũng không dạy nổi, chỉ còn trông chờ vào pháp luật. Loại người thứ hai là thiếu hiểu biết, thích nghe nói xấu một ai đó, a dua theo những kẻ có dã tâm, loại này chỉ cần bên an ninh gọi lên giải thích và đóng góp vào quỹ xã hội vài chục triệu là xong./.
Hình trong bài: (1) Người ta nói về nước Mỹ; (2) Bình minh trên quê tôi (Ảnh của Giang Sơn Đông)
Ngày 13/2/2020
Ph. T. Kh.
