MẤT GIÁ
Dưới cái ô bảo hộ của Mỹ trước đây, một số nước xúm xít đứng dưới những những cái ô đó để trú mưa trú nắng. Nhất là khi thế giới còn chia làm hai phe. Phương tây tuyên truyền rùm beng lên về “nguy cơ lật đổ” từ phe XHCN thế là các nước tìm chỗ núp, nhờ Mỹ bảo vệ cho.
Ở châu Á khi đó thì có khối SEATO, các nước bắc Đại tây dương thì có NATO. Ngày 8 tháng 8 năm 1967, khối các nước Đông nam Á (ASEAN) được thành lập với 5 thành viên ban đầu (Thailand, Malaysia, Indonesia, Philippines và Singapore) thay thế cho SEATO. Thực chất khối này khởi sự cũng có phần là liên kết để “ngăn chặn chủ nghĩa cộng sản”, vì thấy chủ nghĩa cộng sản ở hai nước phía bắc là Trung hoa và Việt Nam đang thắng thế.
Đến năm 1995 (ngày 28/7) Việt Nam ta tham gia khối này. Thực tình chế độ chính trị của nước ta khác hẳn với 8 nước thành viên khác (trừ Lào). Phải nói là các nước thấy sợ mà lôi kéo Việt Nam vào đứng cùng trên một con tầu mà thôi.
Quay lại khối NATO. Tưởng rằng ở phương đông có SEATO và phương tây có NATO, Mỹ muốn can thiệp vào đâu cũng được. Khi mới thành lập khối NATO có 14 thành viên ở tây Âu và bắc Âu. Với số thành viên NATO chưa đủ mạnh để khống chế Liên Xố và các nước XHCN khác.
Thời vận đã đến là khi khối Warszawa tan rã vào năm 1991. Những kẻ cơ hội ở các nước đông Âu, đứng lên đòi độc lập và tách khỏi Liên Xô, những tưởng một khi được trở thành công dân cả EU và thành viên của NATO thì sẽ vừa mạnh lại vừa giàu. Thế là hơn chục nước ly khai khỏi phe XHCN để gia nhập, ai ngờ tất cả cũng chỉ là công dân hạng hai thôi. Mạnh như Đông Đức, khi sáp nhập vào Tây Đức thì giá trị con người cũng chẳng được nâng lên, vẫn có sự phân biệt giữa đông và tây.
Đã vậy, nhiều nước còn bị chia năm sẻ bảy như Liên bang Tiệp khắc, Liên bang Nam Tư … đang từ mạnh thành yếu. Đông Đức xưa nổi tiếng về cơ khí chính xác; Tiệp khắc nổi tiếng về công nghiệp nặng và xe bus; Ucraina nổi tiếng về thiết bị quân sự; Bulgaria nổi tiếng về sản phẩm nông nghiệp, thì nay trở nên phụ thuộc.
Nhân tiện, nói một chút về chuyến đi của tôi sang Bulgaria vào năm 2010. Trong những đặc sản của Bulgaria xưa là nước hoa được chiết xuất từ hoa hồng. Khi tôi đến Thung lũng Hoa hồng, ngày xưa nơi này trồng rất nhiều hồng, song khi tôi đến không còn trông thấy bóng dáng một cây nào. Hỏi ra mới biết, họ nhập nguyên liệu rẻ hơn trồng. Thế là cả một nên nông nghiệp không còn nữa!
Nếu nước Việt Nam ta cũng đi theo con đường đó thì làm gì có nông sản mà xuất khẩu, làm gì còn nghĩ đến chuyện làm kinh tế nông nghiệp (một khái niệm mới thay cho sản xuất nông nghiệp)?
Sau khi một số nước đông Âu gia nhập NATO, giữa Nga và khối này đã có thỏa thuận không mở rộng NATO về phương đông. Bất chấp thỏa thuận, Mỹ vẫn đặt căn cứ quân sự sát biên giới nước Nga, đứng đầu là Ba-lan, tình nguyện làm tên lính xung kích để chống lại Nga.
Nước Nga của Putin đã khác xưa nhiều rồi. Các căn cứ tên lửa của Nga tại Saint Peterburg, trên biển Đen, ở Syria … đủ để khống chế cả lục địa châu Âu. Năm 1962, Liên xô đưa tên lửa mang đầu đạn hạt nhân đặt trên đất Cuba, Mỹ và Liên Xô suýt chút nữa thì sảy ra chiến tranh thế giới lần thứ ba.
Nay, chẳng phải Nga coi thường các nước châu Âu trong NATO, song vấn đề là ở những vị trí hiện nay, dù trên đất liền, trên đại dương hay trên không trung thì Nga cũng có thể cho tên lửa của mình vươn tới bất kỳ nơi nào trên nước Mỹ. Cái lá chắn NATO để bảo vệ nước Mỹ chẳng còn giữ vai trò quan trọng. Vì vậy mới nói NATO đã mất giá. Người nhận ra sự sa sút về vai trò của NATO chính là chính phủ Đức của bà Merkel, rồi đến Emmanuel Macron của nước Pháp, anh Macron đã bắn tiếng có thể rút nước Pháp ra khỏi NATO.
Tân Tổng thống Mỹ vẫn mạnh miệng đe dọa nước Nga và nước Trung hoa, nhưng sức mạnh của tiếng nói của Tổng thống Hoa kỳ đâu còn như ngày xưa? Cũng xuống giá lắm rồi. Chẳng những thế anh Putin của nước Nga và anh Tập của nước Tàu mới lớn tiếng đáp lại, lớn tiếng thách thức, rồi cũng cấm vận lại. Đặc biệt, trong dân Mỹ có những người nói thẳng, rằng “câu nói của ông Biden (nói Putin là kẻ sát nhân) không đại diện cho người dân Mỹ”. Thế thì mất giá quá nhỉ?
Hình trong bài: Khối NATO
Ngày 3/4/2021
Ph. T. Kh.