“KHAI HÓA VĂN MINH”
(Nhân ngày khai giảng năm học mới 2021-2022)
Nhiều người, nhất là một số bạn trẻ chưa trải qua những đau thương của những người nông dân Việt Nam dưới thời thuộc Pháp. Gia đình tôi đã trải qua rồi, ngày nay có cuộc sống tuy chưa bằng xứ sở “thiên đường” nào đó, nhưng ít nhất thì cũng đã có nhà cao cửa rộng, thỉnh thoảng cũng được ăn những món ngon vật lạ, được mặc những bộ quần áo lành lặn, đôi khi còn đẹp nữa. Nói chung, cuộc sống đang đi lên. Lên nhanh hay chậm, đi lên hay đi xuống cũng có phần đóng góp của mỗi chúng ta đó chứ.
Ngày tôi còn nhỏ xíu, khi mới cắp sách đến trường, tôi vào học lớp “đồng ấu”. Nói chưa sõi, chưa nhận biết được ông bà tổ tiên của mình là ai, song chúng tôi đã biết đứng dậy chào lá cờ tam tài (cờ của Pháp), và đứng nghiêm, nhìn lên hình một ông tây mắt xanh, mũi lõ, râu sồm, đội chiếc mũ nhà binh của Pháp mà hát rằng:
“… Maréchal nous voilà!
“Devant toi, le sauver de la France…”
Tạm dịch:
“Thống chế hỡi, chúng con ở đây!
“Trước mặt con là vị cứu tinh của nước Pháp…”
Thì ra chúng tôi phải hát bài ca ngợi cái ông thống chế Joseph Pétain, người đã là thủ tướng của nước Pháp dưới thời Vichy. Trong trận chiến với Đức quốc xã ở Verdun ông ấy đã thực hiện chiến thuật “biển người”, tiếp đến cũng với chiến thuật đó trên sông Rhin, gây tổn thất bao nhiêu nhân mạng. Và khi là thủ tướng Pháp ông ta đã ký bản hiệp ước đầu hàng Hitler vào năm 1940, để cho Hitler chiếm 3/5 nước Pháp . Trong cuộc chiến tranh thế giới lần thứ hai, năm 1944 khi quân đồng minh tiến vào giải phóng nước Pháp khỏi sự chiếm đóng của phát xít Đức, Pétain đã bị quân đồng minh bắt và kết án tử hình vì tội phản quốc, sau đó giảm xuống thành án chung thân và năm 1951 thì chết trong tù.
Vậy đó các bạn. Thời đó chúng tôi được “khai hóa văn minh” như vậy đấy. Khi mới vào đời chúng tôi chẳng được dạy tổ tiên mình là ai nhưng lại biết cái ông thống chế ở tận đâu đâu ấy. Tiếng Việt thì chưa được học và nói chưa sõi song đã biết ca bằng cái miệng ngọng líu ngọng lô rằng, “thống chế ơi, chúng con ở đây!” bằng tiếng Pháp.
Chắc có bạn bảo, mới bé tý mà đã biết ngoại ngữ, sướng thế còn gì! Vâng, khi chúng tôi còn bé chẳng ai nghĩ được như bạn bây giờ và cũng chẳng ai biết vì sao mình phải học thế. Chỉ đến khi lớn tuổi rồi mới biết, thứ họ dạy cho mình là ca ngợi “mẫu quốc” còn tổ tiên mình là ai thì họ không dạy. Thậm chí tại các trường Pháp cai quản, người ta còn bảo tổ tiên người Việt chúng ta là người Gaulois (nos ancêtres étaient des Gaulois); đây là câu học vỡ lòng mà bất cứ đứa trẻ nào mới đến trường cũng phải thuộc./.
Hình trong bài: Joseph Petain và cái bắt tay với phát xít Đức.
Ngày 6/9/2021
Ph. T. Kh.