NHO XANH KHÔNG XỨNG
Cách nay ít ngày có thông tin, cho biết rằng, “Tập đoàn năng lượng tái tạo hàng đầu thế giới, dừng phát triển điện gió tại Việt Nam”. Đó là tập đoàn Orsted của Denmark và tập đoàn Equinor cùa Norway (nghe nói ENEL của Italy cũng sắp chạy). Lý do mà bản tin này nêu ra là dẫn lại lời nhà đầu tư rằng, “cơ chế, chính sách phát triển điện gió ngoài khơi (của Việt Nam) vẫn chưa rõ ràng”.
Lão không phải là nhà tạo lập chính sách, lão cũng không được tham khảo bản “Quy hoạch phát triển điện VIII”’ của nhà nước ta, vì vậy lão có nói gì cũng là nói mò. Nói huỵch toẹt ra là nếu điện do họ làm ra mà bán cho dân ta với giá mua hiện nay thì chả bõ bèn gì. Thế là bỏ cuộc rồi đổ cho chính sách của chính phủ.
Theo bản tin trên, riêng Orsted, năm 2020 đạt doanh thu 8,6 tỷ USD và lợi nhuận là 3 tỷ USD. Họ dự kiến sẽ hợp tác với tập đoàn T&T của ta để đầu tư 3 dự án điện gió tại Bình Thuận và Ninh Thuận, với tổng công suất 10 GW, vốn đầu tư sẽ là 30 tỷ USD. Hoan nghênh lắm lắm!!!
Vậy tại sao hai công ty này lại dừng cuộc chơi? Cứ theo như họ nói thì tất cả lỗi là thuộc về Việt Nam. Nào là Nghị định 11 về khảo sát đánh giá tài nguyên gây quan ngại cho nhà đầu tư; nào là cơ chế mua điện của chính phủ chưa rõ ràng vân vân. Chao ơi, không ưa thì dưa có giòi!
Cho lão hỏi, phải chăng trên đất nước ta chưa có một dự án điện gió ngoài khơi nào được đưa vào khai thác? Không phải thế đâu. Hiện chúng ta đã có 5 dự án đã đưa vào vận hành với tổng công suất 170 MW cộng với một dự án ở Tân Ân 30 MW đang thi công. Nói như vậy để thấy rằng, chẳng phải những nhà đầu tư điện gió ngoài khơi người ta dót đến mức không biết tính toán về hiệu quả kinh tế mà chỉ có các nhà đầu tư đến từ Dan-mạch và Na-uy mới biết đâu.
Vậy thì tại sao họ lại rút? Chắc chắn họ sẽ không trả lời cho câu hỏi của chúng ta một cách thành thật đâu. Theo lão thì cái giá bán điện ở Việt Nam không thật sự hấp dẫn đối với các nhà đầu tư đến từ Bắc Âu. Lão cũng đã đến Đan-mạch, Thụy-điển, nếu với giá bán điện như ở nước họ thì dân ta không kham nổi đâu. Bởi thu nhập bình quân trên mỗi đầu người của nước họ cao hơn ta nhiều. Dưới đây lão nêu giá bán điện ở Đan-mạch và mấy quốc gia Đông Nam Á để các bạn tham khảo (quy đổi ra VN đồng/kWh):
Đan-mạch: 11.160 đồng (số liệu 2022)
Indonesia: 2.240,20 đồng
Philippines: 4.723,90 đồng
Thailand: 3.335,95 đồng
Singapore: 5.624,85 đồng
Việt Nam: 2.006,79 đồng
(Tất cả số liệu đều lấy ở thời điểm tháng 11 năm 2023, trừ Đan-mạch).
Chỉ cần nhìn vào các con số này cũng có thể cho ta câu trả lời vì sao hai công ty Bắc Âu lại bỏ chạy. Và cũng là câu trả lời cho những ai muốn tư nhân hóa ngành điện của ta để được hưởng giá điện không thua các nước. Và lão cũng vả vào cái miệng của một anh Fulbrighter, vì anh ta phê phán, cho rằng chế độ bao cấp của nhà nước ta là thể hiện trình độ quản lý kém cỏi.
Cũng gần đây, ngành điện tuyên bố năm 2023, có số lỗ đạt đến cả chục ngàn tỷ đồng. Ai gánh khoản lỗ đó để người dân được hưởng giá điện thấp? Ngân sách nhà nước chứ còn đâu nữa. Nếu tất tần tật mọi thứ thuộc ngành điện giao hết cho tư nhân, thì xin thưa cứ theo quy luật thị trường mà tính giá điện. Lúc đó ai là người thiệt thòi? Dân, chỉ có dân thôi, còn nhà tư bản thì không chịu thiệt đâu.
Nói thế không có nghĩa là công nhân viên chức ngành điện toàn ưu điểm cả đâu. Cách nay vài hôm, lão viết cho các bạn của lão đọc (chứ viên chức nhà nước thì không thèm ngó tới), đó là năng suất lao động của CNV ngành điện thấp quá. Hồi đó lão có đưa con số cụ thể để so sánh về năng suất lao động giữa EVN (Việt Nam) với EDF (Pháp) và Thailand. Không nói EDF vì họ áp dụng phương thức quản lý tiên tiến hơn ta nhiều. Nhưng chỉ cần so với Thailand thì ta đã thua rồi.
Vì sao nên nỗi? Như bài trước lão đã nói, đó là vì tổ chức quản lý của ta cồng kềnh quá. Ở Thailand cạnh ta, cả nước của họ chỉ có ba tổ chức quản lý – EGAT, quản lý các nhà máy điện; PEA, quản lý tất tần tật chuyện điện đóm ở các tỉnh; và MEA, quản lý điện ở thủ đô Bangkok. Còn ở ta, chỉ riêng phần phần phối điện đã có tới 5 Tổng công ty, đó là chưa kể các Tổng công ty sản xuất điện, Tổng công ty Truyền tải điện. Vậy thì bảo sao năng suất lao động không thấp, bởi chi phí quản lý cao, khấu hao tài sản tăng vân vân; từ đó làm cho năng suất lao động đạt thấp.
Không lẽ xã hội chủ nghĩa lại thua tư bản chủ nghĩa, như vậy là không đúng với chính trị kinh tế học Marx-Lenin rồi? Lão lại hơi bốc đồng rồi. Xin lỗi các đồng nghiệp nhé./.
Hình trong bài: Một dự án điện gió của nước ta.
Ngày 13/09/2024
Ngã Thị Dã