CHẾ ĐỘ CHÍNH TRỊ CỦA NƯỚC NGA THỜI V. PUTIN?
Các đời Tổng thống Mỹ trước đây quyết tâm chống phá Nga vì lý do gì? Khác hệ tư tưởng chăng? Không. Tuy V. Putin xuất thân từ một người Cộng sản, từng là đại tá KGB, nhưng hiện tại ông là Chủ tịch đảng Nước Nga thống nhất. Hay là, chế độ xã hội của Nga hiện nay đi theo chế độ “toàn trị” như nhiều người áp đặt cho các nước đang theo đuổi lý tưởng Xã hội chủ nghĩa? Cũng không! Nước Nga là một nước có hệ thống chính trị đa đảng; cũng tổ chức Thượng viện và Hạ viện (gọi là Duma quốc gia), trong Duma Nga có 6 đảng chính trị, đảng Nước Nga thống nhất nắm 330 ghế, đảng nắm ít ghế nhất là đảng Rodina (Tổ quốc), đảng Nền tảng Công dân (mỗi đảng có 1 ghế).
Cái gọi là “liệu pháp sốc” mà ông Elsin chủ trương vào cuối những năm 90, đã làm cho kinh tế nước Nga xếp ngang hàng với mấy nước châu Phi như Zimbabwe hay Honduras. Còn về mặt chính trị, hàng trăm tổ chức phi chính phủ xuất hiện để tiến hành các hoạt động mua chuộc, dụ dỗ, lôi kéo, tuyên truyền và phá hoại.
Năm 1991, lão có dịp đi từ Ukraine đến Moskva đã chứng kiến sự trống rỗng trên các kệ hàng trong các “siêu thị” (người Nga gọi là “GUM”), chứng kiến những người già ngồi ngoài các quán ăn để xin thức ăn thừa. Trông đau lòng lắm!
Cũng trong thời kỳ áp dụng “liệu pháp sốc” nước Nga đã có vô số những kẻ có tiền, bỏ ra mua rẻ nhà máy, xí nghiệp để trở thành ông chủ, kiểu như ông chủ câu lạc bộ bóng đá Chelsea là Roman Abramovich, là một kẻ cơ hội có hạng, cũng phất lên từ ngày đó. Ngay cả một số du học sinh Việt Nam nhân cơ hội này đã giàu lên rồi đem tiền về làm ăn ở trong nước, như những ai đó đang nổi như cồn trên thương trường Việt Nam đó.
Tóm lại, thời kỳ áp dụng “liệu pháp sốc”, trong 10 năm, kinh tế nước Nga bị thiệt hại gấp 2,5 lần tổng thiệt hại của Liên Xô trong thế chiến II. Đó là bức tranh nước Nga trước khi có V. Putin xuất hiện.
Khi bắt đầu nắm quyền lực trong tay, việc làm nổi bật ở thời kỳ đầu của Putin là xử tất cả bọn trở nên giàu có bằng cách trở thành tổ sư của nghề “đạo chích”; đứa nào nhả đồ ăn cắp ra thì tha, không thì vào nhà tù mà ở. Cái anh tổ nghề “đạo chích” là anh chủ của CLB Chelsea, do lập được công nên tha cho để sang nước Anh mà sống.
Sự thất bại của nước Nga hậu Liên Xô và sự tan rã của Liên Xô làm người dân rơi vào cuộc khủng hoảng về nhận thức, tư tưởng và niềm tin. Đứng trước tình cảnh đó, chính quyền mới của nước Nga, đứng đầu là Putin phải trả lời câu hỏi: dựa trên hệ tư tưởng nào và những giá trị căn bản nào để xây dựng một nước Nga mới?
Nước Nga mới đã lựa chọn mô hình “Phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội có sự quản lý của nhà nước”. Đọc đến đây, chắc có bạn sẽ nghĩ đường đi của Nga và Việt Nam có gì đó hao hao giống nhau. Một bên thì “kinh tế thị trường định hướng XHCN” (Việt Nam); nhưng hình như vào cuối nhiệm kỳ khóa 13, chả mấy người nhắc đến đường lối này. Vậy là sao ta? Phía Nga thì “kinh tế thị trường định hướng xã hội”; tuy thiếu mệnh đề XHCN nhưng lại thay bằng “có sự quản lý của nhà nước”. Đọc đến đây thì tùy sự suy nghĩ và đánh giá của mọi người.
Một khi đi vào một vài chi tiết của đường lối phát triển của nước Nga, chúng ta sẽ có các thông tin:
Về chính trị, nước Nga sẽ xây dựng “một nền dân chủ có chủ quyền”, tức là quyền lực nằm trong tay nhà nước để làm trong sạch và chống lại sự phá hoại từ bên ngoài.
Về kinh tế, điện Kremlin đã thu hồi từ tập đoàn tư bản nước ngoài quyền khai thác và sử dụng 256 mỏ khoáng sản; quốc hữu hóa 65% ngành công nghiệp dầu mỏ; 95% công nghiệp khí đốt; 99% ngành công nghiệp có cồn (alcohol). Về điểm này cũng giống như Việt Nam, rằng nhà nước nắm quyền quản lý và khai thác mọi nguồn tài nguyên quốc gia.
Trong lĩnh vực quốc phòng, gần như nhà nước nắm toàn bộ cơ sở quốc phòng, công nghiệp quốc phòng và quân đội; đồng thời độc quyền xuất khẩu vũ khí (hiện đã có 65 nước nhập vũ khí từ Nga).
Về giáo dục và y tế, hiện tại Nga vẫn duy trì hệ thống giáo dục phổ thông miễn phí như thời Liên Xô. Đồng thời duy trì chế độ khám chữa bệnh miễn phí cho toàn dân. Vậy, hệ thống giáo dục và y tế này giống chế độ tư bản hay XHCN?
Thú thực, lão chẳng biết Putin sẽ xây dựng nước Nga theo một định chế chính trị nào. Chuyện ấy quá lớn, để từ từ rồi nó cũng hiển hiện ra thôi. Đem đối chiếu xã hội Việt Nam với xã hội Nga, cũng là một sự so sánh khập khiễng. Ở Việt Nam, ngày nay cái mệnh đề “xây dựng thành công xã hội xã hội chủ nghĩa” cũng gần như vắng bóng trong các nghị trường và trong xã hội. Lão đã cố gắng đọc hết ba bài viết gần đây của ba vị trong tứ trụ, đó là các bài của ông Tô Lâm, ông Lương Cường và ông Phạm Minh Chính, trong cả ba bài viết đó lão không thấy bóng dáng bốn chữ “xã hội chủ nghĩa” hoặc “chủ nghĩa xã hội” dù chỉ một lần.
Trong đầu lão bật ra câu hỏi, vậy chúng ta từ bỏ con đường đi lên CNXH rồi chăng? Có khi mắt lão già U90 không tìm ra chăng? Bạn nào tỉnh mắt giúp lão với. Và có ai biết vì sao bốn chữ “xã hội chủ nghĩa” không được các vị ấy nhắc tới, giải thích cho lão với!
Để kết thúc bài này, lão vẫn nói là lão hoang mang, chẳng biết ông Putin sẽ đưa nước Nga đến đâu và xã hội Nga sẽ phát triển theo thể chế nào? Rồi nước Việt ta nữa, nghe nói có ý kiến sửa lại quốc hiệu hiện thời, trở lại với tên nước như trong bản Tuyên ngôn độc lập mà cụ Hồ đọc ngày 2/9. Thôi lại tùy vào suy nghĩ và đánh giá của mỗi người./.
Hình trong bài: Sách nói về xây dựng nước Nga củaV. Putin.
Ngày 28/03/2025
Ngã Thị Dã